Requiem

Regie Hans-Christian Schmid Cast Sandra Hüller, Burghart Klaußner & Anna Blomeier Speelduur 93 minuten Jaar 2006

"Ik ben bang," waren naar verluidt de laatste woorden van het Duitse meisje Anneliese Michel. Ze stierf in 1976 op 23-jarige leeftijd na jaren van veronderstelde demonische bezetendheid. Op basis van haar leven werd vorig jaar de zeer gefictionaliseerde verfilming The Exorcism of Emily Rose gemaakt, die zich vooral richtte op de rechtzaak tegen haar ouders en de twee priesters die de duivelsuitdrijvingen uitvoerden. De in eigen land veelvuldig onderscheiden filmmaker Hans-Christian Schmid brengt nu een zwaarmoedige, van iedere opsmuk gespeende verfilming van het drama zoals dat zich in het gezin Michel moet hebben plaatsgevonden voordat de exorcismen begonnen.

Anneliese heet in Requiem Michaela Klingler. De film pikt de draad van haar onfortuinlijke leven op vlak voor ze haar ouderlijke huis verlaat om te gaan studeren. Ze heeft dan al jaren van medisch onderzoek achter de rug, maar een fysieke oorzaak kon nooit worden gevonden voor haar aanhoudende aanvallen. Alhoewel Michaela medicijnen slikt tegen epilepsie, schrijft ze haar aanvallen zelf toe aan demonen die haar verbieden om te bidden. Voor haar diepgelovige ouders geldt het gebed juist als enige oplossing voor haar lijdensweg en vooral Michaela's moeder verzet zich hevig tegen de wens van haar dochter om te gaan studeren in de grote, goddeloze stad.

Haar vader, een sterke rol van Burghart Klaußner, steunt Michaela wel in haar keuze en bezorgt haar een kamer in een studentenhuis. De aanvallen houden ook tijdens haar eerste studiejaar aan en maken een normaal leven onmogelijk. Ten einde raad zoekt ze hulp bij twee pastoors, die er pas na lang aandringen werk van maken en besluiten tot een exorcisme. In werkelijkheid volgde toen een jaar van uitputtende duivelsuitdrijvingen, waarvoor zowel haar ouders als de twee pastoors later zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen wegens dood door schuld. In Requiem zien we niets van dit alles, want die eindigt met het begin van de exorcismen.

Daarmee is de film van Hans-Christian Schmid vooral een verkenning geworden van de druk die haar ziekte op het gezin en haar vriendschappen legt. Ook ten aanzien van de verbeelding van de aanvallen houdt Requiem zich verre van sensatiezucht. Er wordt geen gebruik gemaakt van wegdraaiende ogen of enge geluidseffecten, maar we zien slechts hoe de jonge vrouw op de grond met haar ledematen trekt en er niet in slaagt om haar crucifix vast te pakken. In uitgebleekte en grofkorrelige beelden volgt de handheld camera anderhalf uur lang een verward meisje zonder dat enige zekerheid wordt gegeven over de achtergrond van haar aanvallen.

De werkelijke gebeurtenissen zijn uiteindelijk veel ontluisterender dan die in de film worden getoond of gesuggereerd. Zo waren de eigenlijke aanvallen frequenter en gewelddadiger en werd Anneliese tijdens de latere, wekelijkse duivelsuitdrijvingen vastgeketend waarna ze een jaar later is gestorven aan uitputting en een longontsteking. Hans-Christian Schmid koos er voor om dit niet te tonen, waarmee Requiem vooral een moedig portret is geworden dat registreert zonder te oordelen, maar dat wel wat te lijden heeft onder de soms wel erg droge registratie die voorkennis van de ware tragedie vereist.

(i.o.v. Filmtotaal, copyright pictures: A-Film)