l'Enfant endormi

Regie Yasmine Kassari | Speelduur 95 minuten | Cast Mounia Osfour, Rachida Brakni & Nermine Elhaggar | Jaar 2004

De 34-jarige cineaste Yasmine Kassari is al veelvuldig onderscheiden voor dit debuut, waarin ze het weinig opbeurende leven schets van vier generaties vrouwen op het platteland van Marokko. Zij leven daar niet alleen zonder elektriciteit, stromend water maar ook in afwezigheid van hun echtgenoten. Die zijn op de bejaarden en een verdwaalde schaapsherder na vertrokken naar het Europese vasteland om werk te vinden. De achtergebleven vrouwen rest in het dorre woestijnlandschap weinig meer dan te wachten op hun terugkeer.

l'Enfant Endormi opent ondubbelzinnig met een vrouwelijke blik als we door de sluier van de bruid Zeinab even met haar meekijken. We zien de feestelijke voorbereidingen van haar huwelijk, maar veel plezier zal zij daar zelf niet aan beleven. Dat is namelijk niet aan de bruid gegund, want die moet mooi zijn en haar mond houden. We zijn hier ver van de moderne, westerse samenleving aanbeland in het rurale Marokko, waar traditie meer bepaalt dan de plaatsing van het bestek op tafel. Alles ligt vast in ondoorgrondelijke rituelen en bijgeloof dat van moeder op dochter en van vader op zoon wordt doorgegeven.

De dag na het feest en de huwelijksnacht vertrekt de echtgenoot van Zeinab in een vrachtwagentje op zoek naar werk op het vasteland van Spanje. Eerder maakte Kassari al een documentaire over dit soort onfortuinlijke mannen die illegaal naar Spanje trekken richting een nog slechter leven dan ze al hadden. In l'Enfant Endormi zien we de diverse echtgenoten niet meer terug. Eén maal sturen ze nog een videoboodschap, waarin ze de vrouwen nog even de les lezen ook. De achterblijvers doen niets dan wachten en bidden voor het welzijn van de mannen die hen achterlieten.

Het huwelijk is dus slechts een verzekering dat hij ooit terug zal keren en daar een vrouw heeft om kinderen mee te krijgen en om oud mee te worden. Tot die tijd is het afwachten geblazen. Niet dat regisseuse Kassari een waardeoordeel uitspreekt. Ze is van mening dat het vooral een teken van moed is dat de mannen weg trekken op zoek naar werk elders. "Ze beseffen maar al te goed wat ze achterlaten. Ze hebben geen zin om te vertrekken (...) maar het systeem gijzelt iedereen." Als de ongeletterde Zeinab zwanger blijkt te zijn, laat ze haar kind zogenaamd inslapen tot het moment dat haar man terugkeert.

De landerige sfeer in het dorp wordt in prachtige beelden gevangen door eindeloze shots van wachtende vrouwen die chagrijnig samenzitten en de dagen aan elkaar rijgen. Bezeten van bijgeloof, maar gespeend van humor voegen de vrouwen zich in verschillende gradaties naar hun lotsbestemming. De toon van de film is down. Hoe Yasmine Kassari ook haar best doet om niet oordelend te zijn en vooral te willen registreren, verliet ik de zaal pessimistischer dan dat ik er binnenkwam. En daar kan de herinnering aan dat prachtige woestijnshot van het korte, bevrijdende moment dat Zeinab met een vriendin gaat zwemmen niets aan veranderen.

(i.o.v. Filmtotaal, copyright pictures: Filmmuseum)