Gabrielle

Regie Patrice Chéreau Cast Isabelle Huppert, Pascal Greggory & Claudia Coli Speelduur 90 minuten Jaar 2005

"Mijn pijn begon toen ik merkte dat Jean nooit lachte. Die pijn was het begin van mijn liefde voor een ander." Na een jarenlang, liefdeloos huwelijk met Jean, besluit Gabrielle van de liefde te proeven. Ze gaat vreemd met een gezamenlijke kennis, die wekelijks over de vloer komt. Eenmaal opgebiecht, opent haar zonde de deur voor een debat van anderhalf uur over de staat van hun huwelijk. Eindelijk communiceren de twee, en vertellen ze elkaar wat ze al die jaren verborgen hielden. Fraai is dit gesprek niet, want Jean ontpopt zich tot een egoïstische slavendrijver, terwijl Gabrielle een even manipulatief als afhankelijk poppetje blijkt te zijn met een ziekelijk lage tolerantie voor de wereld.

Patrice Chéreau begint dit, rond de eeuwwisseling in Parijs afspelende, verhaal in zwart-wit met een mijmerende Jean (Pascal Greggory). In voice-over introduceert hij zichzelf als succesvol zakenman, en haalt liefdevolle herinneringen op aan zijn vrouw Gabrielle (Isabelle Huppert). Hij memoreert hoe zij elkaar leerden kennen, en hoe hij haar juist in gezelschap van afstand bewondert. Die gezelschappen spelen een belangrijke rol in hun leven. Als rijke, bourgeois zakenman sponsort Jean een literair-filosofisch tijdschrift en organiseert het echtpaar iedere donderdag sociale bijeenkomsten, waar wordt gegeten, gedronken en gefilosofeerd.



Gabrielle's beslissing om Jean te verlaten voor een ander, opent terstond de beerput van hun jarenlang verwaarloosde relatie. In een monoloog die de hele film lijkt te duren, leest Jean zijn vrouw een lange les. Gabrielle laat alle kritiek en aantijgingen over haar heenkomen. Zijn liefde voor haar is er een gebaseerd op afstandelijkheid. Hij bewondert haar zoals je dweept met een huisdier. Haar liefde voor hem is nog schraler: ze heeft eigenlijk nooit echt van hem heeft gehouden, maar is gewend geraakt aan de afstandelijkheid. Chéreau richt zijn aandacht in Gabrielle op de vraag of de twee genoegen kunnen nemen met wat ze nog wel hebben. Kan Gabrielle uiteindelijk voldoening halen uit haar gekooide bestaan en kan Jean verder kijken dan zijn egoïstische hebzucht, of kiezen ze voor een evenwichtige liefde met een ander?

Met veelzeggende tussentitels als De donderdag ervoor, Donderdag en De volgende morgen leidt Chéreau ons chronologisch en overzichtelijk door deze huwelijkscrisis heen. Soms, als de emoties zeer hoog oplopen, horen we niet alleen de oorverdovende muziek, maar zelfs de emotie verwoordt op het scherm: het beeld wordt stilgezet en de letters in beeld lezen Ik wil vandaag niemand meer zien! of Blijf!. Ofschoon je door dit stijlgebruik juist minder bij de uitgebeelde crisis wordt betrokken, is het toch een aardige, onconventionele keuze. Behalve deze tussentitels en geschreven emoties, toont Chéreau echter ook de scènes afwisselend in kleur en zwart-wit. Aan het begin was dit een gerechtvaardigde keuze, omdat het de mijmerende Jean ondersteunt, maar als het verderop in de film geen enkel doel meer lijkt te dienen, werkt het storend.



Isabelle Huppert schittert zoals altijd, en de camera krijgt geen genoeg van haar scherpe gelaat. In de vele close-ups vangt de camera steeds opnieuw die curieuze mengeling van warm en koud als ook die van frêle en onbreekbaar. De onophoudelijk pratende Jean wordt vertolkt door een van Chéreau's vaste acteurs Pascal Greggory, en dat is een keuze die minder goed uitpakt. Hij speelt Jean uitvergroot, alsof het een toneelfiguur is. Tegenover het extreem subtiele spel van Huppert geplaatst, valt des te meer op hoe gekunsteld Greggory zijn enorme lappen tekst opdreunt. De sympathie ligt daardoor onbedoeld volledig bij Gabrielle, waardoor de angel eigenlijk uit de film is gehaald.

Dankzij de onnodige, filmische middelen om dit conventionele, theatrale stuk op te leuken, en de bijna schmierende rol van Pascal Greggory, is Gabrielle een mislukt project van Chéreau geworden. Het wordt nooit meer dan een weinig opzienbarende botsing tussen twee personages. Zelfs voor een toneelstuk is het materiaal wat karig, en had gered moeten worden door een rijkere aanpak. De dialoog tussen Gabrielle en Jean wordt nu onderbroken door scènes met de bediendes en het donderdag-soirée, terwijl dat geen wezenlijke verrijking van de plot vormt. Huppert's vertolking van de titelrol is desondanks een goede reden om je eens te laven aan het bourgeois leven dat in Gabrielle wordt verbeeld.

(i.o.v. Filmtotaal, copyright pictures: 1MoreFilm)